Ardaklanma Nedir, Nasıl Oluşur, Aşamaları Nelerdir?

Ardaklanma nedir, ne demektir?

Kesilmiş ağaç odunlarında otuzdan fazla farklı türde mantarın sebep olduğu kirli beyaz, kül rengi, kahverengi lekeler şeklinde görülen çürüme işlemine ardaklanma denir. Ardaklanmayı oluşturan mantarlar özellikle havasız ve nemin yüksek olduğu yerlerde faaliyet gösterirler. Kayın ağacı başta olmak üzere, yapraklı ağaçlarda tomrukların biçilip işlenmesi işlemine kadar olan süreçte, özellikle ormanda ve depolardaki bekleyiş sırasında ardaklanma meydana gelebilir. Ardaklanma, mantar sebebiyle ağaçların çürümeye uğraması durumudur. Ardaklanma, mali açıdan çok zarar veren bir durumdur. Ardaklanmaya maruz kalmış ağaçlara ise genel olarak ‘’ardak’’ ismi verilir.

Kayın ağacı odunu, en çok görülen ardak örneklerindendir ve kayın odununda ardaklanma sonucu %60 lara varan bir değer kaybı görülür. Kayın ağacı dışında gürgen, akçaağaç gibi birçok yapraklı ağaçta ardaklanma yaşanabilir. Ardaklanma durumu iki kademede meydana gelir. İlk kademe odunda meydana gelen renk değişimi beraberinde boğulmadır.Ardaklanmada ikinci kademe ise renk değişimine uğrayan bölümlerde mantar oluşumu ile beyaz çürüklük meydana gelmesidir. Daha önceki zamanlarda ardaklanma olayının iki ayrı olaydan meydana geldiği bilinmiyordu. H. Zycha isimli botanikçi, yaptığı araştırmalarla ardaklanmadaki ilk kademe olan renk değişimi ve boğulmanın ardak mantarı sebebiyle oluşmadığını, ikinci kademe olan beyaz çürüklüğün mantarlar etkisi ile oluştuğunu açıklamıştır. Kış mevsimi ya da kış mevsimi sonunda kesilen ağaçlarda kesim işlemi yapıldıktan sonra tomruk ve gövdede ilkbahar sonlarına doğru başlayıp yaz boyu devam edecek şekilde grimsi kahve renkli, kahve renkli renk değişmesi görülür. Ardaklanmanın başka bir açıklaması olarak koyu renkli öz odunu bulunmayan geniş yapraklı ağaçların kesilmelerini takiben birkaç aylık zaman diliminde diri odunlarında görülen til oluşumu ve renk bozulması olayı diyebiliriz. Ardaklanma istif yeri çürüklüklerinin birinci safhasını oluşturur. Ancak gövdeler bulundukları yerde bırakılmaya devam ederse, ikinci safhada önce beyaz lekeler ya da şeritler şeklinde çürüklük, ardından tam manasıyla beyaz çürüklük görülür.

Ardaklanmanın verdiği zararları şöyle özetleyebiliriz:

• Ardak odunlar fiziki etkenlere karşı dayanıklılıklarını ve esnekliklerini kaybederler. • Vida ve tutkal ile yeterince sağlam, güçlü bağlantı kuramaz.

• Ardaklanmış odunlar su boyaları, kimyasal boyalarla iyi bir şekilde boyanamazlar. • Ardaklanmaya maruz kalan ahşaplarda vernikleme uygulaması zorlaşır.

• Ardaklanmanın sebep olduğu renk değişimi odunun kalite sınıfını düşürür.

• Odunun özgül ağırlığı değişir.

• Ardaklanmış odunda til oluşumu ahşap emprenye işlemini engeller. Tüm bu etkenlerden dolayı ardak odunlar ahşap işlerinde ve mobilyada kullanılmamalıdır.

Ardaklanmayı engellemek için alınabilecek önlemler nelerdir?

Kış kesimleri yapmak ve tomrukları hızla ormandan çıkarmak, zamanında işleme yapmak, gereksinime göre periyodik kesim yapmak, su havuzları tesis etmek, ardaklanmayı önleyen kimyasal maddeler kullanmak, kesilen odunların muhafaza edildikleri depoların iyi havalandırılmaları, ara ara istiflerin aktarılması ardaklanmayı önlemek için alınabilecek bazı önlemlerdir.