Diri Odun Nedir, Öz Odun Nedir, Farkları Nelerdir?

Diri odun nedir?

Diri odun, bir ahşabın fizyolojik anlamda aktif halde olan kısmıdır, diğer ismi de canlı odun olarak geçer. Bitki biyolojisinde ahşabın genç, canlı sağlıklı ve aktif bölümü olarak tanımlanır. Diri odunun görevi ksilem maddesinin bitkinin gövdesi boyunca taşımaktır. Diri odun açık renkli olur. Bir diğer görevi ise bitki maddelerini desteklemek ve depolanmasına yardım etmektir.

Öz odun ise tam tersi olarak, fizyolojik olarak aktif halde olmayan, iletkenliğini kaybetmiş, diri odunun aksine koyu renkli olan odundur. Başka bir deyişle aslında diri odun öldüğünde öz odun haline gelir.

Diri odunun bulunduğu bölüm, ağacın içindeki halkalardan sonunculara tekabül eder ve rengi diğer halkalara göre daha açıktır.

Bütün ağaç çeşitlerinin diri odun kısmı hızlı çürüme gösterir, hepsi dayanıksızdır.

Diri odun ve Öz odun arasındaki farklar

Diri odun canlıdır, su ve diğer maddeleri iletir, öz odun ise bu maddeleri iletmez, canlı değildir.

Diri odunun rengi açıktır, öz odun ise koyu renklidir.

Öz odun diri odunun canlılığını kaybetmiş halidir, renk farkının sebebi ise zamanla içinde zamk ve reçineler birikmesidir, bu zamanla renkte koyulaşmaya sebep olur.

Öz odun çürür mü?

Öz odun çürümez, tiloz denen maddeler, öz odunun damarlanı kaplar ve onu mantar ve bakterilere karşı yani çürümeye karşı korumuş olur. Tiloz dediğimiz, ahşabın damarlarının lümen bölümünü kaplayan hücre sitoplazmasının uzantılarıdır. Tiloz aynı zamanda ahşaba kendine özgü kokusunu salgılayarak kendisi gibi kokmasını sağlar.

Diri odun / öz odun oranı

İletken olan diri odunla iletken olmayan öz odunun oranları birbirinden çok farklıdır. Bunu farklı odunların enine kesitlerini gözlemleyerek fark edebiliriz.

Akçaağaç, dişbudak gibi bitki çeşitlerinde diri odun oranı çok olur. Bir de porsuk, sahte akasya türleri vardır ki bu bitkilerde diri odun oldukça incedir

Son olarak diri odunla öz odun bölümü arasında çok bir ayrımımın bulunmadığı, kavak, göknar ve söğüt ağaçları da vardır.

Diri odun işlevleri nelerdir?

Diri odunun işlevlerini aşağıdaki gibi kısaca özetleyebiliriz.

Aktif ksilem maddesinin bulunduğu tek bölüm olan diri odun, su ve diğer maddeleri bitki gövdesi boyunca ileterek tüm ağaca ulaşmasını sağlar. Diri odun ağaca sertlik kazandırır. Yedek maddelerin depolanma işlevine yardım eder.

Bir ahşabın kalitesini anlamanın en kolay yolu, içinde bulunan diri odun ve öz odun kısmını incelemektir. Eğer ahşabın diri odunu fazla ise düşük kaliteli kabul edilir, çünkü hala aktif olduğu için çürüme potansiyeline sahiptir. Diri odun işlenmeye elverişli değildir.

İnşaat malzemesi olarak ahşap elde etmek için tarihte hep diri odun kısmı az olan ağaçlar kesilir kullanılırdı. Bugün ise durum farklı. Ahşap mühendisliğindeki yenilikler, gelişmeler sonucu artık hassas yük hesaplamaları yapılabiliyor ve buna bağlı olarak ahşap ögelerin kesitleri de azalmakta. Ayrıyeten yapı sektöründe kullanılan ahşap özellikle ağaçlandırma tesislerinde yetişmiş diri odunu yüksek oranda olan ağaçlardan elde edilmekte.