Minber Nedir, Bölümleri Nelerdir, Alem, Külah, Kafes Nedir?

Minber nedir?
Arapça nebr isminden dilimize geçmiş olan minber kelimesinin anlamı “kaldırma”, “yükseltme” manasına gelmektedir. Genellikle camilerde hatibin hutbe okurken daha iyi görünmesi ve sesinin daha iyi duyulması için üzerine çıktığı basamaklı mimari ögedir. Minberler mescitler, camiler ve namazgahlarda bulunur. Camilerde, ibadet bölümünün kıble tarafında ve mihrabın sağ tarafında bulunan minber, bir caminin en çok süslenmiş kısımlarından biridir. Minber genellikle oymacılık sanatı kullanılarak ahşap malzemeden yapılır.

Minberin bölümleri

Geçit-Geçme: Minberin cami alanında meydana getirdiği dikey yönlü bölünmeyi hafifletmek sebebiyle yapılmış fonksiyonel nitelikli mimari elemandır, minberlerde çıta parçacıklarını birbirine geçecek biçimde bağlama tekniği.

Külah: Minber köşküne örtü olacak şekilde düzenlenmiş kısımdır. Minber köşkünün örtüsü gibi düzenlenmiş külahlar, yükseklik sağlayan en önemli elemanlardır. Cami Minarelerinin alem bölümünün aşağısında bulunur ve koni şeklindedir.

Alem: Külahın bitiminde, ucunda yer alan metalden bezeme edilmiş kısımdır. Türk sanatı tarihinden bugüne devam eden alem, minberde de kullanılmaktadır. Cami alemi, güzel görünüm vermesinin yanı sıra mimari açıdan bir zorunluluk olarak da kullanılan bir cami aksesuarıdır. Minare alemi, bayrak, sancak gibi manalarının dışında, topluluk, kavim anlamlarına da gelmektedir. Buna göre minare alemi ya da diğer bir deyişle cami alemi, Müslüman topluluğunu simgelemektedir.

Yan Aynalıklar: Gövdeyi meydana getiren ve minberin yan yüzlerinin biçimi nedeniyle üçgen şeklinde olan geniş bölüme verilen isimdir. Yan aynalıklar, minber basamaklarını aralarında gizleyen dekoratif mimari elemanlardır.

Aynalık altı Bölümü/Süpürgelik: Minber kaidesinin hemen üzerinde yükselen aynalık altı bölümü Osmanlı Erken Dönem sonlarında kemerli açıklıklar şeklini almıştır. Özellikle Osmanlı döneminde yapılmış minberlerde rastlanır. Aynalıklar, ahşap oyma sanatı ile süslenmiş çok hoş görünümü olan bölümlerdir.

Korkuluk: Minberi iki tarafından sınırlandıran ve merdivenleri kuşatan ögedir. Minberlerde iki korkuluk düzenlemesi vardır. Bunları basamak (merdiven) korkulukları ve köşk korkulukları oluşturur. Basamak korkulukları minber basamakları yükseltisi boyunca iki yandan birbirine paralel oluşturarak, belirli bir seviyeye kadar yükseltilerek basamakları sınırlayan elemana verilen isimdir. Köşk korkulukları köşkün doğu ve batı cephesinden köşk tabanından belli bir seviyeye kadar yükseltilen mimari ögedir.

Gergilik: Minberin korkuluklarını bölen dikdörtgen biçimde çerçeveye verilen isimdir.

Kafes: Minber korkuluklarında kullanılan çıtaların bir kafes oluşturacak şekilde çakılması ile oluşan teknik. Kafeslerin İslam tarihinde çok değişik ve hoş işlemeleri vardır. Ahşap oymacılığı sanatı sayesinde minber kafesleri oymalarla bezenmiştir.

Kaide: Minberin tabanlık kısmına verilen isimdir. Kaide tek sıra veya birkaç sıra bordür ve silmelerden meydana gelmiştir. Aynı zamanda kürsü olarak da bilinir.

Giriş: Minberlerin basamak başlangıcında kemerli açıklık biçiminde düzenlenmiş, minbere geçişi sağlayan kısıma verilen isimdir. Şekli taç kapıya benzetilir. Minber girişlerinde kitabelik yer alır.