Nem Ölçer, Higrometre Ne İşe Yarar, Nem Oranı Nasıl Ölçülür?

Nem ölçer, diğer adıyla higrometre, havadaki net nemi ve nem oranını ölçen alettir. Yunancadan gelen hygro, nem ve meter, ölçer kelimelerinden türemiştir. Meteoroloji başta olmak üzere saunalarda, seralarda, endüstriyel alanlarda, üretim tesisleri, depolama alanları ve taşıma araçlarındaki koşulları değerlendirmede, ağaç ve kerestelerde, mobilya dekorasyon üretiminde nem konusunda hassas ürün ve aletleri korumak için nem kontrolünün yapılmasında yaygın biçimde kullanılır.

Nem havada bulunan su miktarına verilen isimdir ancak üç şekilde değerlendirilir: mutlak nem, nisbi nem ve spesifik nem. Nem ölçümlerinde birim olarak g/m3 kullanılır. Mutlak nem ölçüm yapılan ortamdaki bir metreküp havada bulunan su buharının gram cinsinden ağırlığıdır. Nisbi nem ise ortamın o anki sıcaklığında havada bulunun nemin, aynı sıcaklıkta ve aynı miktardaki havanın bulundurabileceği en düşük nem değerine oranıdır. Spesifik nem ise ortamda bulunan gazın içinde bulunan su buharı kütlesinin, gaz kütlesine oranlanmasıyla bulunan değerdir.

En temel higrometre çeşidi psikrometre diye adlandırılan, biri daima ıslak tutulan iki kabın içindeki termometreler aracılığıyla ölçüm yapan alettir. Islak olan kaptaki termometre buharlaşmadan kaynaklanan ısı kaybı sonucu daha az sıcaklık değerleri göstermekte normal kaptaki termometrenin gösterdiği sıcaklık değerleriyle karşılaştırılması sonucu ortamın nemi hesaplanmaktadır. Bu yöntem sıfır celsius derecenin atındaki sıcaklıklarda ve belli basınç şartlarında suda donmalar meydana geldiğinden bu koşullarda kullanılamaz.

Bir diğer higrometre çeşidinde ise havadaki su buharı yoğunlaştırılarak ortamdaki nem bulunur. Ortamdaki belli miktar hava soğutucu yardımıyla soğutularak havadaki su buharının yoğunlaşması sağlanır. Yoğunlaşma sırasında açığa çıkan sıcaklık değerleri nem hesaplanmasında kullanılır.

Havadaki nisbi(bağıl) nem arttığında organik maddelerin boylarında uzama yaşanması durumunda yola çıkılarak hazırlanan higrometreler de çok yaygın olmamakla beraber kullanılmaktadırlar. Genellikle saç ve benzeri esnek yapılar kullanılır bu yapılar uzadığında, uzama miktarını algılayan mekanizma sayesinde nem oranına ulaşılmış olunur.

Kimyasal madde kullanan iki çeşit higrometre bulunmaktadır. Birincisinde havadaki su buharını çekerek ağırlaşan maddeler kullanılır ve bu kütle farkı havadaki su buharı kütlesinin bulunmasında kullanılır. Bir diğer yöntemde ise nem ölçerler kimyasal işlemlerden geçmiş metal tellerin elektrik direncinin havadaki nem oranında değişmesi prensibiyle çalışırlar.

Higrometrelerin bütün bu çeşitlerinde verileri işleyerek mantıklı verilere dönüştüren ara mekanizmalar bulunur. Bu değerlerin okunması ibre, gösterge, ekran veya yazıcı yoluyla mümkün olur. Daha teknolojik higrometreler ise bilgileri hafızasında belli zaman aralıklarıyla kaydetmekte ve geriye dönük gözlem ve karşılaştırma yapma imkanı sağlamaktadır.
Bir higrometre türü olan odun nem ölçer, kereste nem ölçer aletleri de ağaçtaki nemin yüzde olarak değerini ölçen ahşap nem ölçer aletlerdir. Ağaçtaki nem oranı, ağacın işlem görebilmesi, sağlıklı ve dayanıklı olması için çok önemlidir. Kontrol altında tutulamayan nem oranları, ağacın yumuşamasına, mantar ve böceklenmeye sebep olur.